به نقل از «جام جم آنلاین»

پیشتازان دنیای علم

تاریخ انتشار: ۱۱ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۳۸۱۷۷

در سال میلادی که این روزها آخرین روزهای آن را سپری می‌کنیم، جهان شاهد کشف‎ها و رخدادهای بزرگی در حوزه علم بود که احتمالا هر کدام‌شان زمینه تحولات بزرگی در سال‌های آینده است، از درمان بیماری‌های ویروسی گرفته تا ساخت سازه‌های پیشرفته فضایی و کشف ساختارهای پیچیده در بدن انسان که به افزایش طول عمر منجر می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگر بخواهیم تعدادی از مهم‎ترین رخدادهای علمی و دستاوردهای سالی را که گذشت با هم مرور کنیم، شاید به مجموعه مفصلی از خبرها برسیم. اما به‌طور خلاصه می‎توانیم موارد زیر را با عنوان مهم‌ترین خبرهای دنیای علم در سال ۲۰۲۲ ذکر کنیم.

شگفتی‌سازی چشمان تازه بشر در فضا

جیمزوب نامی بود که سال ۲۰۲۲ بسیار درباره‎اش شنیدیم و خواندیم تلسکوپی که به شگفتی‎ساز اخبار فضایی روزگار ما تبدیل شده‌است. ۲۴ ژانویه۲۰۲۲/۴ بهمن۱۴۰۰ بود که بزرگ‌ترین، پیچیده‌ترین و قوی‎ترین تلسکوپ فضایی جهان بالاخره به نقطه مورد نظر محققان در مدار زمین رسید. این پروژه ۱۰میلیارد دلاری در ۲۲خرداد۱۴۰۱ اولین عکس‎های خود را منتشر کرد و تا به امروز عکس‎های خیره‌کننده قابل‌توجهی را به زمین ارسال کرده است. از مهم‌ترین عکس‌های جیمزوب در این مدت می‌توان به کهکشانی دوردست در فاصله ۱۳میلیارد سال نوری، سیاره ای فراخورشیدی، ستون‌های آفرینش در سحابی عقاب، تصاویری از مشتری و نپتون که بسیار متفاوت از همیشه دیده می‌شدند، اشاره کرد. داده‎های این تلسکوپ چه در حوزه کیهان‎شناسی و چه در زمینه شناخت اجرام نزدیک‌تر مثل سیارات هنوز در دست مطالعه است و تحلیل این داده‎ها هم می‌تواند در سال‎های آینده از مهم‎ترین اخبار دنیای علم باشد.

محققان در ماه تیر اعلام کردند از شبکه هوش مصنوعی آلفافولد

(AlphaFold) به‌منظور پیش‌بینی ساختارهای بیش از ۲۰۰میلیون پروتئین شناسایی شده از یک میلیون گونه جانوری استفاده کرده‌اند که تقریبا تمام پروتئین‌های ارگانیسم‌ها را پوشش می‌دهند. آلفافولد که از سوی شرکت دیپ‎مایندمتعلق به گوگل ساخته شده‌است، تنها فعال این حوزه نیست بلکه فیسبوک نیز در کالیفرنیا توانسته شبکه هوش مصنوعی خود را به نام ای‏اس‏ام فولد توسعه دهد و از آن برای پیش‌بینی حدود ۶۰۰ میلیون پروتئین احتمالی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها استفاده کند. محققان از این ابزارها برای تشکیل پروتئین‌هایی استفاده می‌کنند که اساس داروها و واکسن‌های جدید را تشکیل می‌دهند. بنابراین با در اختیار داشتن شکل سه‌بعدی تمام پروتئین‌های حوزه‌های علمی، امکان جست‌وجوی گوگلی فراهم می‌شود. خلق نقشه دقیق از توالی و نحوه قرارگیری اسیدآمینه‌های پروتئین‌ها نخستین گام برای کشف عملکرد پروتئین‌ها است و این یعنی تحولات شگفت‎انگیزی در درمان بیماری‌ها و شناخت سلول‎های بدن انسان در راه است.

اولین پیوند قلب حیوان به انسان

۷ ژانویه ۲۰۲۲/ ۱۸ دی ماه ۱۴۰۰ اولین عمل جراحی پیوند قلب خوک به انسان انجام شد. دیدیود بنت ۵۷ساله واجد شرایط پیوند قلب سنتی نبود و پزشکان تنها گزینه پیوند قلب خوک را برای او پیشنهاد کرده بودند. او قبل از جراحی هشت هفته به دلیل آریتمی در بیمارستان بستری شد و برای زنده‌ماندن به دستگاه وابسته بود. با توجه به نوع بیماری خاص او، درخواستش برای قرار گرفتن در فهرست انتظار دریافت قلب انسان چند بار رد شد. در نهایت خودش با دریافت آزمایشی قلب خوک موافقت کرد. بنت روز قبل از جراحی گفته بود: «اگرچه این تیری در تاریکی است اما آخرین شانس من است.»

با این حال او دو ماه بعد از عمل زنده ماند و در نهایت درگذشت. عمل جراحی او و نتایج این پیوند که برای اولین‎بار در تاریخ علم پزشکی انجام شده بود، برای محققان دستاوردها و اطلاعات مهمی در پی داشت. دکتر بارتلی پی‎گریفیت که این پیوند را انجام داده‌است، گفت: «حالا ما می‎دانیم که چرا او از دنیا رفت. نوعی ویروس که از قلب خوک به بدن بنت منتقل شد، عامل مرگ او بوده‌است و در این صورت احتمالا می‏توانیم در آینده از آن جلوگیری کنیم.» از آنجا که اولین پیوند قلب انسان به انسان در سال ۱۹۶۷، تنها ۱۸ روز دوام آورد و دو سال بعد، پیوند قلب در آلمان تنها ۲۷ ساعت دوام داشت، به نظر می‎رسد این‎که اولین قدم پیوند قلب حیوان به انسان دو ماه به طول انجامیده، می‌تواند درعلم پزشکی امیدوارکننده باشد.

دارت، زمین را ‌نجات داد

خطر برخورد سنگ‎های آسمانی بزرگ‎جثه با زمین، یکی از نگرانی‎های همیشگی است که رسانه ‎های مختلف گاهی با ساخت شایعات مختلف به آن دامن می‎زنند و باعث هراس مردم می‎شوند. وجود دهانه‎های برخوردی در سطح زمین که از سالیان دور به جا مانده‌است، نشان می‌دهد این نگرانی آن‌قدرها هم بیراه نیست. محققان سال‌هاست برای حفظ زمین از خطر این سنگ‎ها در حال تحقیق و آزمایش‎ هستند، یکی از این پروژه‌های تحقیقاتی بالاخره در سال۲۰۲۲ به اجرا در آمد و پژوهشگران ناسا موفق شدند یکی از این سنگ‌های فضایی را که قرار بود از نزدیکی زمین بگذرد، از مسیرش منحرف کنند. این ماموریت علمی که دارت(DART) که سرواژه آزمایش دوگانه تغییر مسیر سیارک(Double Asteroid Redirection Test) نام دارد در روز ۲۶ سپتامبر۲۰۲۲/ ۴مهر۱۴۰۱ به سیارک کوچکی به نام دیمورفوس که ۱۶۰ متر عرض داشت، برخورد کرد. این آزمایش که نوعی روش دفاع سیاره‎ای محسوب می‎شود، با سرعت ۲۳ هزار و ۷۶۰ کیلومتر در ساعت به سیارک اصابت و با ایجاد اندکی تغییر در مدار حرکت این سیارک، خطر برخورد آن با زمین را برطرف کرد. این ماموریت توانست یکی از رویاهای بشر را محقق کند و قدم بسیار بزرگی در مقابله با خطرات فضایی که زمین را تهدید می‎کنند، محسوب می‎شود.

تحولات واکسن ام ‎آر‌ ان‎ ای در پیشگیری از بیماری‎ها

موفقیت واکسن‎های ام‎آر‎ان‎ای در طول همه‎گیری کووید-۱۹ باعث شد محققان حوزه پزشکی به‎طور جدی از این واکسن‎ها برای پیشگیری از بیماری‌های مختلف استفاده کنند. آنها در مطالعات و آزمایش‎های خود سراغ ساخت واکسن‎هایی با فناوری ام‎آر‎ان‎‏ای رفتند تا برای مالاریا، سل، زگیل‌های تناسلی و چند بیماری ویروسی دیگر روش‎های پیشگیرانه ارائه کنند. موسسه بایو ان‎تک در ماینتز آلمان آزمایش‌های مراحل انسانی این پروژه را آغاز کرده‌است. همچنین شرکت فایزر در نیویورک ساخت واکسن زونا را شروع کرده و احتمال می‎رود نتایج فاز انسانی آن هم به زودی منتشر شود. با این روش احتمالا بسیاری از بیماری‎های ویروسی در سال‌های آینده به کمک واکسن‎های سراسری در جهان قابل پیشگیری است.

روزنامه جام جم 

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: علم دانش دستاورد علمی پروتئین ها پیوند قلب بیماری ها مهم ترین واکسن ها قلب خوک

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۳۸۱۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شایع ترین علت نیاز به پیوند کبد در ایران

به گزارش خبرگزاری مهر، علی جعفریان افزود: زندگی صنعتی باعث میشود که فعالیت فیزیکی کم شود، رژیم غذایی که نامناسب می شود، افراد به طرف چاقی میروند ودر نهایت کبد چرب بروز میکند؛ متاسفانه این اتفاق خیلی سریع جلو میرود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه در دنیا به خصوص کشورهای غربی و شرق آسیا شایعترین علت کبد چرب، مصرف الکل و ابتلا به بیماری هپاتیت بوده است، افزود: متاسفانه در فهرست بیماران پیوندی کشور که از سال ۱۳۸۰ تا کنون، اولین علت نارسایی کبد و نیاز به پیوند، عارضه کبد چرب ثبت شده است.

فلوشیپ جراحی کبد، مجاری صفراوی و پیوند کبد گفت: درصد مصرف الکل در کشورما خوشبختانه زیاد نیست و حدود دو ونیم درصد مریض های ما به علت مصرف الکل پیوند کبد شدند و هپاتیت B و C به واسطه واکسیناسیون و دارو در کشورمان کنترل شده است اما کبد چرب عارضه شایع و رتبه بالاتری محسوب میشود؛ بیماریهای خود ایمنی هم مواردی از نیاز به پیوند را شامل میشود که به وراثت بستگی دارد.

دکتر جعفریان با بیان اینکه گاهی ۱۰ تا ۱۵ سال طول می کشد که کبد فرد تخریب شود و این روند در هر فرد متفاوت است، افزود: تعداد قابل توجهی از موارد نیاز به پیوند کبد، قابل پیشگیری است؛ رژیم غذایی نا سالم و فعالیت فیزیکی کم، شیوه مناسب زندگی نیست و خطر امراض قلب و عروق و کبد چرب را بالا میبرد که عارضه بسیار بسیار خطرناکی است و روند ایجاد آن مزمن و طولانی خواهد بود.

رییس تیم پیوند کبد بیمارستان امام خمینی تهران با تاکید بر اینکه حدود نیمی از موارد ابتلا به کبد چرب متاسفانه به سمت تخریب بافت کبد و نارسایی آن خواهد رفت، گفت: از این میزان حدود ۱۰ درصد به پیوند کبد منجر می شود.

دبیر علمی چهل وپنجمین کنگره سالیانه جامعه جراحان که ۱۷ تا ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ در مرکز همایش های رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار می شود، افزود: کبد ارگان مقاومی است و شاید سالیان سال به سمت تخریب پیش نرود ولی فردی که کبد چرب دارد، طی دراز مدت در معرض تخریب کبد است و بالارفتن آنزیم های کبدی «علامت مهم و زنگ خطر» برای این بیماری محسوب می شود.

این جراح پیوند کبد افزود: بالا رفتن آنزیم های کبد و طولانی شدن این وضعیت به سمت عارضه سیروز کبدی پیش میرود ولی همه این موارد به پیوند نیاز ندارند بلکه حدود ۲۰ درصد موارد سیروز کبدی نیازمند پیوند خواهند شد.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: با رژیم غذایی و کنترل وزن میتوان این روند را متوقف کرد و حتی سلامت کبد را بازگرداند؛ چاقی در بچه ها شایع است و نباید اجازه داد فرزندانمان کم تحرک شوند حتی در یک آپارتمان کوچک هم باید شرایط فعالیت فیزیکی فرزندان را فراهم کنیم.

جعفریان افزود: اگر فرض کنیم از جمعیت ۸۰ میلیونی کشور فقط ده درصد چاق باشند، چیزی حدود ۸ میلیون نفر خواهد بود و اگر ۱۰ درصد این تعداد کبد چرب داشته باشند و به پیوند برسند، رقمی حدود ۸۰۰ هزار نفر خواهد بود که این رقم خیلی بزرگ است و در مقایسه با تعداد کل یکسال پیوند کبد در ایران که حدود هزار مورد است، رقم بالایی خواهد بود؛ اگر ظرفیت های موارد مرگ مغزی را به حداکثر استفاده ممکن برسانیم شاید این رقم به دو هزار مورد پیوند کبد در سال برسد.

رییس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: پیام مهم سلامتی «زنگ خطر بروز کبد چرب» در جامعه است و نکته بسیار مهتر اینکه در حال حاضرهیچ دارویی برای جلوگیری و کنترل عارضه کبد چرب در ایران و جهان وجود ندارد.

فلوشیپ جراحی کبد، مجاری صفراوی و پیوند کبد با تاکید بر اینکه عارضه کبد چرب، دارویی به عنوان درمان اصلی ندارد و داروها اکنون در قالب مکمل دارویی یا گیاهی است، افزود: شرکتهای داروسازی در تلاش هستند ولی هنوز خبری نیست؛ اگر یک شرکت دارویی موفق به تولید داروی موثر و اثربخش برای درمان کبد چرب باشد، سود خوب و رشد اقتصادی چشمگیری دارد. چون دارویی وجود ندارد، مساله تا اطلاع ثانوی بسیار بسیار جدی است.

وی گفت: الان بجز رژیم غذایی، کنترل وزن و تحرک فیزیکی، راه حل دیگری وجود ندارد. هرچه به عنوان دارو در بازار تبلیغ میشود در اصل داروی کبد چرب نیست و اثر درمانی ندارد بلکه داروی مکملی است که شاید به بعضی جهات به کارکرد کبد کمک کند ولی به هیچ عنوان جلوی ابتلا کبد چرب را نمیگیرد و نقشی درکنترل پیشرفت آن ندارد. درمان کبد چرب در گرو اصلاح فرهنگ خانواده است. کار خوبی که دولت در سال های اخیر انجام داده درج برچسب ارزش غذایی و میزان کالری، قند و چربی روی بسته بندی مواد غذایی است. این یک ضابطه خوب است که طی حدود ۸ سال اخیر اجرا می شود. گام بعدی از وظایف دولت تخصیص بودجه برای درمان بیماری و انجام پیوند خواهد بود.

جعفریان با بیان اینکه امروزه دارو و تجهیزات پزشکی، چالش مهم در حوزه پزشکی است ابراز نگرانی کرد که یکی از داروهای مهم و کاربردی در بخش پیوند «فیبرینوژن» است و متاسفانه از چندین ماه پیش موجود نداریم و این به قیمت جان بیمار تمام میشود، چون اگر یک بیمار مشکل انعقادی داشته باشد و داروی فیبرینوژن در اختیار نداشته باشیم، متاسفانه فوت خواهد کرد؛ داروی فیبرینوژن، جایگزین مناسب و موثری ندارد.

تازه های جراحی در رشته های مختلف، جراحی عروق، پیوند اعضا، درمان های نوین جراحی در ایران و جهان امسال در چهل و پنجمین کنگره جامعه جراحان ایران ۱۷ تا ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ مصادف با چهلمین سالگرد تاسیس جامعه جراحان ایران؛ با حضور جراحان تخصص ها و شاخه های مختلف مطرح خواهد شد.

کد خبر 6093980 حبیب احسنی پور